Psikolojide değerlendirme bireylerin zihinsel, gelişimsel, duygusal, sosyal, kişilik ve yeterlilik özelliklerini değerlendirme sürecine verilen isimdir. Psikolojik testler ise bu değerlendirmede nesnel bilgi edinmek için kullanılan yöntemlerden biridir. Kişiler testler sayesinde daha sistemli ve öngörülebilir bir değerlendirmeye tabii tutulmuş olmaktadır.
Psikolojik Testlerin İşlevleri Nelerdir?
Psikolojik testler ilk olarak özellikle okul öncesi kurumlar ve rehberlik-rehabilitasyon merkezlerinde çocuklarda saptanan geriliklere yönelik eğitim programı hazırlamak, tıbbi yardım hizmetlerinin sunulması, çocukların sıkıntılarının kaynağını öğrenmek, duygusal veya davranış problemlerine çözüm getirmek için kullanmaktadır. Ayrıca üstün ve özel yetenekli çocukların fark edilmesi ve daha iyi gelişip potansiyellerini etkili yönde kullanmalarını sağlamak için bu testlerin kullanılması gerekmektedir. Bunun yanında bu testlerin psikiyatrik bozukluklarda tanıya yardımcı olmak klinik, hastane ya da muayenelerde kullanıldığı bilinmektedir. Üçüncü olarak firmaların işe alım süreçleri ve verimlilik değerlendirmelerinde psikolojik testlerin kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca kişilerin meslek seçimi, yetenekleri, becerileri gibi konularda bize verimli bilgiler vermektedir. Son olarak psikolojik araştırmalarda psikolojik test, envanter ve ölçeklerin sıkça kullanıldığını ve bunlar sayesinde yapılan analizlerle sonuçlara ulaşıldığını bilmekteyiz.
Psikolojik Testlerin Yararları Nelerdir?
En önemli avantajı çoğu testin bize somut sonuçlar veriyor olmasıdır. Birçok test tek başına net ve değişmez sonuçlar verme noktasında yeterli değildir; ancak psikolojik destek gerekliliği veya yönlendirme gibi konularda fikir sahibi olmamızı sağlamaktadır.
Psikolojik Testler Nelerdir?
Psikolojik testler, insanların farklı özelliklerini değerlendirebildiğinden farklı şekillerde sınıflandırılmaktadır. Bunlar zekâ, gelişim, kişilik ve nöropsikolojik testler olmak üzere ayrılır.
1. Zekâ Testleri:
Biliyoruz ki zekâ çevreye uyum, öğrenebilme yeteneği ve soyut düşünebilme yetenekleri için büyük bir gerekliliktir. Bu nedenle zekânın ileri veya geri oluşu hainde kişi hem sosyal uyumda hem de öğrenme süreçlerinde sıkıntı yaşamaktadır. Çünkü kişi ortalama zekâ seviyesine sahip bir birey gibi öğrenemez ve iletişime geçemez. Bu noktada farklı bir desteğe ihtiyaç duyar. Tabii ki bunun anlaşılmasında bize yardımcı olan testlerde zekâ testleridir.
Bu testler dil becerileri, muhakeme becerisi, soyut düşünme, görsel- uzaysal beceriler, dikkat ve odaklanma, problem çözme becerisi yaratıcılık, genel kültür, matematik ve hafıza gibi çeşitli zeka işlevlerini ölçmeyi hedefleyerek oluşturulmuşlardır.
2. Gelişim Testleri:
Çocukların dil, bilişsel, ince ve kaba motor, sosyal beceri, özbakım gibi gelişim alanlarındaki düzeylerini ölçmek için uygulanan testlerdir. Bu testler sayesinde çocukların yaşıtlarıyla benzer oranda gelişim sergileyip sergilemedikleri öğrenilir ve normal gelişim sergilemeyen çocukların doğru yönlendirilmelerine yardımcı olur.
3. Kişilik Testleri:
Bu testler projektif (öznel) ve objektif (nesnel) testler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Objektif testler nesnel sonuçlar veren ve yapılandırılmış testlerdir. Daha çok soru formları üzerinden yazılı olarak uygulanan testlerdir. Projektif testlerse bireye belirli bir uyarıcı veya yönerge verilerek verdiği cevaplar üzerinden kişilik boyutları hakkında bilgi sahibi olunan testlerdir. Bu uyarıcılar herhangi bir resim, mürekkep lekesi vb. şeklinde olabilmektedir. Kişi sorulan sorulara evet, hayır şeklinde değil özgürce cevaplar verdiğinden kişi cevabının nereye gideceğini sorgulayamaz. Bilinçaltından gelen duygu ve düşünceler rahatça bu testler sayesinde anlaşılabilir.
4. Nöropsikolojik Testler:
Nöropsikolojik testlerin en temel uygulanma amacı kişinin yakınmalarının beyindeki bir hasar ya da bozukluğa bağlı mı yoksa psikolojik bir boyuta sahip mi olduğunu belirlemeye çalışmaktır. Bir başka kullanım sebebiyse beyin hasarlarının yaygın mı yoksa belirli bir bölgeyle sınırlı kaldığını değerlendirebilmektir.
Bu testlerle genel yetenek, algısal ve motor performans, dil fonksiyonları, bellek becerileri, problem çözme becerileri, dikkat, davranışların esnekliği gibi alanlar ölçülmektedir.
Klinik Psikolog
Bengisu Eğridere
YORUM YAZIN