Histrionik kişilik özellikleri; ağırlıklı olarak aşırı duygusallık, hızlı duygusal değişim, benmerkezcilik, odak olma çabası ve ilgi odağını kaybetme halinde bundan rahatsızlık duyma gibi özelliklerle karakterizedir. Bu kişiler baştan çıkarıcı, çekici görünüşleriyle, uygunsuz ya da kışkırtıcı cinsel yaklaşımlarıyla başkalarının odağını kendilerine yöneltmeye çalışabilir. İnsanların ilgisini çekmek için duygularını sanki bir performans sergiliyormuş gibi dramatize ederek aktarabilir. Bu vesileyle dışardan aşırı duygusalmış gibi görünen bu kişiler aslında sığ ve yüzeysel duygulara sahiptir. Başkalarından kolayca etkilenebilir ancak ilgi görmediğinde göz ardı edildiğini düşünerek insanlara tepkisel davranışlar sergileyebilir. Çünkü bu kişiler diğerlerinin ona hizmet eden ve hayranlık duyan tarafta kalması gerektiğine inanmaktadır.
Yapılan çalışmalar histrionik kişiliğin, kadın ve erkekler arasında fark gözetmeksizin görülebildiğini ifade etmektedir. Ancak pek çok kişi tarafından histrionik kişilik özellikleri ilk değerlendirildiğinde daha çok kadınlarda görülen kişilik özellikleriymiş gibi algılanabilmektedir. Aslında bu önyargı, halk arasında bu tür kişilik özelliklerinin erkeklerde normal, kadınlarda ise anormal görülebilmesiyle ilgilidir. Bu bakış açısı, psikolojik yardım sürecine daha çok kadınların başvurmasına neden olmakta ve pek çok sağlık çalışanının histrionik kişilik özelliklerinin ağırlıklı olarak kadınlarda görüldüğünü dillendirmesine sebebiyet vermektedir.
Histrionik Kişilik Özellikleri Nasıl Değerlendirilmektedir?
Pek çok kişilik yapılanmasında olduğu gibi histrionik kişilik yapılanması da daha hafiften daha ağıra doğru bir skala içinde değerlendirilmektedir. Eğer bu kişilik özelliklerinin daha ağır seyrettiği, kişinin duygusal değişimlerinin hızlı olduğu, dürtüsel ya da tepkisel davranışlarının yoğun görüldüğü, ilgi göremediğinde bununla baş etmekte zorlandığı daha ağır bir tablodan bahsediyorsak bu histrionik kişilik bozukluğu olarak değerlendirilebilmektedir. Ancak kişiler insan ilişkilerinde uyum sağlayabiliyor, günlük yaşamını devam ettirebiliyor, beklediği ilgiyi alamadığında bununla baş edebiliyor ve işlevsel olması gereken alanlarda (okul, iş ve alternatif sorumlulukların üstesinden gelebilme vb.) ciddi sorunlar yaşamıyorsa bu histrionik kişilik örgütlenmesi olarak değerlendirilebilmektedir.
Histrionik Kişilik Bozukluğunun Tanısı Nasıl Konulmaktadır?
Histrionik kişilik bozukluğu, Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı’nda (DSM-V) yer alan kritere göre değerlendirilebilmekte ve psikiyatristler tarafından tanılanabilmektedir;
Aşağıdakilerden beşi (ya da daha çoğu) ile belirli, erken erişkinlikte başlayan ve değişik bağlamlarda ortaya çıkan, aşırı duygusallık ve ilgi çekme arayışı ile giden yaygın bir örüntü:
- İlgi odağı olmadığı durumlarda rahatsız olur.
- Başkalarıyla olan etkileşimleri, cinsel yönden, ayartıcı, kışkırtıcı ya da baştan çıkarıcı, uygunsuz davranışlarla belirlidir.
- Birden değişen, yüzeysel duygular gösterir.
- İlgi çekmek için sürekli dış görünümünü kullanır.
- Gereğinden çok etkilemeye yönelik ve ayrıntıdan yoksun bir konuşma biçimi vardır.
- Yapmacık davranış, gösteriş yapar ve duygularını abartılı gösterir.
- Kolay etki altında kalır.
- İlişkilerin, olduğundan daha yakın olması gerektiğini düşünür.
Histrionik Kişilik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilmektedir?
Histrionik kişilik bozukluğuna sahip bireyler arzu ettikleri ilgiyi hissedemediğinde bu durumla baş etmekte zorlanabilmektedir. Bunun sonucunda kişiler daha fazla ayartıcı davranışta bulunma, daha hızlı duygu değişimi yaşama ya da daha fazla yakın ilişkiye girme ihtiyacı hissedebilmektedir. Bunlar histrionik kişilik özelliğine sahip bireylerin hayatının sekteye uğramasına, işlevsel olması gereken alanlarda sıkıntılar yaşamasına ya da çeşitli psikolojik rahatsızlıkların (kaygı, depresyon, uyku sorunları, yeme problemleri vb.) görülmesine neden olabilmektedir. Bu aşamada kişilerin bireysel ve yüz yüze gerçekleştirilen bir danışmanlık hizmetine başvurarak durumla ilgili destek alması tavsiye edilmektedir. Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi almak, destek talebinde bulunmak veya randevu almak için iletişim bilgilerinden bana ulaşabilirsiniz.
Klinik Psikolog
Bengisu Eğridere
