Trikotillomani diğer adıyla “saç yolma bozukluğu” belirgin bir şekilde saç kaybıyla sonuçlanan tekrarlayan bir saç koparma eylemidir. Saç yolma bozukluğu; alkol kullanımı, madde kullanımı, deri yolma ya da obsesif-kompulsif bozukluk gibi dürtü bozukluklarından farklı değildir. Çünkü diğer bozukluklarda olduğu gibi kişi saç yolma arzusunu hissettiği zaman diliminde bunu yapmadan rahatlayamadığını tarif etmektedir. Yolma işlemi sonrasındaysa kişi çok büyük bir ferahlama hissi tariflemektedir. Bu birçok psikolojik rahatsızlıkta olduğu gibi kişinin kötü hissetmesine neden olan herhangi bir duygunun neden olduğu bir davranış bozukluğu olarak tanımlanabilir.
Genel olarak bu bozukluğa ne kadar saç yolma bozukluğu dense de bu bozukluk sadece saç yolma ile sınırlı değildir. Bazı danışanlar saç yolma ile eşlik eden nitelikte kaş, kirpik, sakal ya da daha nadiren vücudun başka bölgelerindeki kılları koparma şeklinde de sıkıntılarını tarif etmektedir.
Trikotillomani (Saç Yolma Bozukluğu) Tanısı Nasıl Koyulmaktadır?
Saç yolma bozukluğu tanısı Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı’nda (DSM-V) yer alan kritere göre konulmaktadır;
- Saç yitimi ile sonuçlanacak biçimde kişinin yineleyici olarak saçını yolması.
- Yineleyici olarak saç yolmayı azaltma ya da durdurma girişimleri.
- Saç yolma, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.
- Saç yolma ya da saç yitimi başka bir sağlık durumuna (örn. dermatolojiyle ilgili bir durum) bağlanamaz.
- Saç yolma başka bir ruhsal bozukluğun belirtileriyle daha iyi açıklanamaz (örn. beden algısı bozukluğunda dış görünümle ilgili algılanan kusur ya da özrü düzeltme girişimleri).
Trikotillomaninin (Saç Yolma Bozukluğu) Nedenleri Nelerdir?
Birçok psikolojik bozuklukta olduğu gibi saç yolma bozukluğunun temelinde de çocukluk döneminde karşılaşılan travmalar, bu dönemlerden kalma çözümlenememiş psikolojik sıkıntılar, aile içi çatışmalar, okul döneminde karşılaşılan akran zorbalıkları gibi birçok sebep yer alabilmektedir. Bunların ortak özelliği ise çocukluk veya gençlik döneminde karşılaşılan, kişinin sorununun üstesinden gelemediği ve içinden çıkamadığı kişiyi kötü hissettiren duyguların varlığıdır. Aslında saç yolma eylemi burada kişinin kendini rahatlatabilmek adına kullandığı bir yol olarak görülmektedir. Çünkü kişiler saç yolma eyleminden önce bir gerginlik tarifler ve ancak bu gerginliğin azalmasının ve rahatlamanın şekillenmesinin eylemi gerçekleştikten sonra olduğunu belirtmektedirler.
Bunu sizlere bir örnekle açıklamayı deneyeyim; mükemmeliyetçi, ders başarınız hakkında oldukça hassas ve her kötü not aldığınızda ciddi eleştirilere maruz bırakan ebeveynleriniz olduğunu hayal edin. Her ders çalışmaya oturduğunuzda performans kaygısıyla, ‘Acaba başarılı olabilecek miyim?’,’Not ortalamam kötü gelirse annemler bana çok mu kızar?’ gibi düşüncelerine daldığınızı görürsünüz. Bu düşüncelerin yanı sıra kaygı, korku, az çalıştığınızda suçluluk veya anneniz-babanız sizi buna zorladığı için onlara karşı öfke hissettiğinizi de fark edebilirsiniz. Ve bu duygularla baş etmek kimi zaman çok zor olabildiğinden bununla ilgili bir çözüm üretmeniz gerekebilir. Masanın başından kalkamazsınız, ders çalışmadan duramazsınız ya da notlarınız hakkında yalan söyleyemezsiniz. Çünkü bunlar açığa çıkar ve ebeveynlerinizin kızgınlığıyla baş başa kalırsanız bu sizi muhtemelen derinden üzecektir. İşte o zaman kendinizi rahatlatacak alternatif bir şeyler bulmaya çalışırsınız. Bu yollardan biri de kimileri için saç yolma eylemidir.
Bu gibi durumlar kişiler için başlangıçta büyük sorunlar teşkil etmez. Ancak ilerleyen dönemlerde eylem durdurulamaz haller aldığında ciddi saç kayıpları yaşanır. Bunun yanında ise kişi işlevsel olması gerektiği her yerde kendisini saç yolmaktan ötürü işlerini aksatırken bulur.
Trikotillomani (Saç Yolma Bozukluğu) Nasıl Tedavi Edilir?
Temelde bu bozukluğun, rahatsız olunan duygularla baş etmek adına rahatlatıcı bir yol olduğu bilinmektedir. Bu bilgiden yola çıkarak kişilerin kendilerini kötü hissetmelerine neden olan duygularla çalışmaları bu bozuklukla baş etmelerini de sağlayacaktır. Bu aşamada kişilerin bu alanda çalışan bir uzmana başvurmaları ve güvendikleri bir psikolog veya psikoterapistle süreci ilerletmeleri oldukça önemlidir. Psikolojik destek sürecinin kısa süreli olmadığı, yüz yüze ve bireysel görüşmelerle ilerletilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Bu noktada konu hakkında ayrıntılı bilgi almak, destek talebinde bulunmak veya randevu almak için iletişim bilgilerinden bana ulaşabilirsiniz.
Klinik Psikolog
Bengisu Eğridere
YORUM YAZIN