Uyku, insan yaşamında çok önemli bir fizyolojik gerekliliktir. Bu sebeple hayatımızın üçte birini uykuda geçirmekteyiz. İnsanlar düzenli uyumaları halinde enerjilerini koruyabilmekte, duygu ve düşüncelerini organize edebilmekte, planlar yapabilmekte, dikkat ve konsantrasyonlarını toplayabilmekte, ilişkilerini düzenleyebilmekte, üretebilmekte ve daha toleranslı davranmayı becerebilmektedir.
İnsanlar, fizyolojik ve psikolojik anlamda sağlıklı oldukları zaman bu temel ihtiyacı otomatik olarak yerine getirebilmektedir. Ancak biyolojik veya ruhsal problemler baş gösterdiğindeyse birçok psikolojik sorunla karşı karşıya kalınabileceği gibi uyku bozukluklarıyla da karşılaşılabilmektedir. Bunun sonucunda meydana gelen minimal uyku bozuklukları dahi kişinin verimliliğini, enerji seviyesini, iyi hissetme halini ve stresle başa çıkma mekanizmalarını etkilemektedir. Bu bozukluk birçok psikolojik rahatsızlıkta olduğu gibi tek başına görülmesinin yanında başka bozukluklarla eş zamanlı da görülebilmektedir.
Hangi Belirtiler Uyku Bozukluğuna İşaret Etmektedir?
- Gün boyu uykulu ve yorgun hissetme,
- Bir aktivite yaparken uyanık kalmakta zorlanma,
- Dikkati toplamakta ve konsantrasyonda güçlük,
- Tepkilerin yavaşlama,
- Duyguları kontrol etmekte zorlanma,
- Uygunsuz saatlerde uyuyakalma,
- Uyku apnesi (uyku esnasında nefesin aralıklı olarak kesilmesi)
- Uyku esnasına ani kol, bacak hareketlerinin varlığı,
- Uykuda yürüme, alt ıslatma veya sık kâbus görme,
- Uykuya dalmada ve sürdürmede zorlanma gibi belirtiler uyku problemi yaşandığına işaret edebilmektedir.
Uyku Bozukluğu Türleri Nelerdir?
- İnsomnia: Uykuya dalmakta ve sürdürmekte zorluk şeklinde görülen uyku bozukluğudur. Olması gerektiğinden erken uyanma ve sürekli yorgun hissetme şeklinde görülen bu bozukluk genellikle başka psikolojik rahatsızlıklarla eş zamanlı görülür. Stres, depresyon, kaygı gibi psikolojik alt yapısı olan rahatsızlıklar insomnia gibi uyku bozukluklarına neden olabilmektedir.
- Uyku Apnesi: Uyku sırasında solunum kesilmelerine bağlı olarak uyku düzeninin bozulmasına neden olan bir uyku bozukluğu türüdür. Uyku apnesi kişide yorgunluk, gündüzleri uyuklama ve baş ağrısı şikâyetlerine neden olabilmektedir.
- Narkolepsi: Beklenmedik anlarda ortaya çıkan kısa süreli uyku ataklarıyla karakterize olmuş bir uyku bozukluğu türüdür. Kişi; çalışırken, yemek yerken, araba kullanırken veya konuşurken bu ataklara yakalanabilmektedir.
- Huzursuz Bacak Sendromu: Hareketsizlik, oturma veya uyku esnasında bacaklarda ortaya çıkan rahatsızlık ve hareket ettirme ihtiyacıyla karakterize olmuş bir uyku bozukluğu türüdür. Bu sırada bacaklarda karıncalanma, uyuşma hisleri meydana gelebilmektedir.
- Uyku Felci: Halk arasında karabasan gelmesi olarak adlandırılan uyku felci uykuya daldıktan bir süre sonra geçici olarak hareket edememeyle karakterize olmuş bir durumdur. Uyku felcinde kişinin bilinci açık olmasına rağmen hareketsizlik söz konusudur ve bazı durumlarda halüsinasyonlarda duruma eşlik etmektedir. Bu nedenle kişiler odanın içerisinde var olan bir şey veya bir insan olduğunu düşünebilmektedir.
- Uyurgezerlik: Genellikle uykuya daldıktan kısa bir süre sonra kişinin kalkıp yerine getirdiği otomatik davranışlarla karakterize olan bir rahatsızlıktır. Bunlar yürüme, dolaşma, giyinme, tuvalete gitme gibi davranışlar olabilmektedir.
Uyku Bozukluğu Olan Kişiler Ne Yapmalıdır?
Uyku bozukluğu hem psikolojik hem nörolojik hem de bazı hastalıkların sonucunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bu nedenle kişiler öncelikle hastanelere giderek gerekli tetkikleri yaptırmalı ve durumun fizyolojik mi yoksa psikolojik mi bir temele dayandığını öğrenmelidir. Uyku bozukluğunun temeli eğer fizyolojikse bunun çözümü doktorların verdiği tedavi yolundan geçmektedir. Ancak bozukluğun temelinde herhangi bir biyolojik temel bulunamadıysa mutlaka işinde yetkin bir psikolog veya psikiyatrist ile (kişinin seçtiği ve ilerlemek istediği tedavi yöntemi neyse tercihini ona göre yapmalı) çözüm sürecine adım atılmalıdır. Bu aşamada konuyla ilgili ayrıntılı bilgi almak, destek talebinde bulunmak veya randevu almak için bana ulaşabilir ve çözüm yolları hakkında sorularınızı cevapandırabilirsiniz.
Klinik Psikolog
Bengisu Eğridere
YORUM YAZIN