Şizoid kendilik bozukluğu (öteki adıyla şizoid kişilik bozukluğu) diğer kendilik bozuklukları gibi temelleri erken çocukluk dönemlerinde atılan ve kişinin duygusal yaşantısını derinden etkileyen bir kişilik yapılanması olarak adlandırılabilir. Ancak şizoid bireylerin aileleriyle yaşadıkları erken çocukluk deneyimleri diğer kendilik bozukluğuna (borderline kendilik bozukluğu, narsistik kendilik bozukluğu gibi) sahip bireylerden biraz daha farklıdır. Tüm kendilik bozukluğuna sahip bireyler çocukluklarında ebeveynlerinden bir şekilde sevgi, ilgi, şefkat, değerlilik ya da kabul gibi duygulara ulaşabilmişken şizoid kendilik bozukluğuna sahip kişiler çocukluklarında anne-babaları için ne yaparlarsa yapsınlar gerçek ve istikrarlı bir kabul, sevgi ya da onaylanma görememiştir. Bu temel duygulara erişmeye çalışan çocuğun çabalarına karşılık ebeveynler ihmal, şiddet, fiziksel ya da cinsel istismarla karşılık vermiştir. Yani şizoid bireyler çocukluk dönemlerinde ciddi travmalara maruz kalmış ve bu travmalar çerçevesinde kişiliklerini oluşturmaya çabalamıştır.
Ebeveynlerin gözünde bu çocuklar belirli bir amaca hizmet eden nitelikte görülür. Yani bu çocuklar genellikle ya bir köle gibi kullanılırlar (ev işleri, çocuk bakımı, anne-babanın isteklerini yerine getirme veya daha ağırları) ya da cinsel anlamda efendilerine (ebeveynlerine) hizmet etmek durumunda bırakılırlar. Ne olursa olsun hizmet göstermesi beklenilen ve köle gibi kullanılan bu çocuklar karşılığındaysa ebeveynlerinden hiçbir olumlu geri dönüt alamazlar. Aksine bu çocuklar hizmetleri sona erdiğinde bir köşede unutulmuş ve ebeveynleri tarafından görülmeyen bir pozisyona düşerler.
Kısacası bu bireylerin çocukluklarından öğrendikleri en temel şey yapılması istenilen belirli sorumluluk ya da görevleri kusursuz bir şekilde yerine getirmektir. Bu nedenle bu bireyler yetişkinliklerinde oldukça işlevsel, iyi işlere sahip ve işlerini de oldukça iyi yapan insanlar haline gelirler. Yani doktorlar, hâkimler, mühendisler ya da üst düzey müdürler arasında şizoid bireylerde yer almaktadır. Ancak sorun şudur ki bu kişiler işlerini yerine getirirken herhangi bir duygu hissetmezler. Sadece işi yapmak görevine odaklanırlar. Yani herhangi bir keyif hali, işini iyi yapmaktan ötürü mutluluk hali veya alternatif bir duygu bu kişilerde görülmez. Çünkü şizoid bireyler çocukluklarında yaptıkları iş ardından övülmez, takdir edilmez ya da aferin almazlar.
Şizoid Kendilik Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Şizoid kendilik bozukluğuna sahip kişiler çoğunlukla içe dönük ve mesafeli tavırlarıyla dikkat çeker. Özellikle bu bireyler kendi kendilerine yeterek, daha çok kendilerine dayanarak bir hayat geçirmeyi tercih ederler. Şizoid kendilik bozukluğuna sahip kişiler bazen diğer insanlara sanki üstünlük kuruyormuş gibi bir histe yaşatabilir. Bunun sebebi insanlara üstten bakma ya da onları eleştirme çabası değil daha çok yalnız ve mesafeli bir şekilde hayatlarını geçirme ihtiyaçlarıdır. Bunların sebebi çocukluklarında deneyimledikleri az öncede bahsettiğimiz travmalardır. Şizoid çocuklar ebeveynleriyle her bağlantıya geçtiklerinde hizmetkâr yerine konulup bunun karşılığındaysa herhangi bir sevgi geri dönütüne maruz kalamadıkları için karşılaşabilecekleri her insan ilişkisinin onlar adına potansiyel bir köle olma ihtimalidir. Buna tekrar tekrar maruz kalmak istemeyen şizoid bireylerse genellikle kendi dünyalarında hayatlarını sürdürürler. Yani aslında amaç şizoid bireyin kendini güvene almaya çalışmasıdır. Ancak bu durumda şizoid bireyleri kocaman bir yalnızlık içinde acı çekmesine neden olan bir noktaya sürükler.
Şizoid Kendilik Bozukluğuna Sahip Bireyler Ne Zaman Psikolojik Destek Sürecine Başvurur?
Şizoid bireyler hem kendilerini korumak adına tekrar başkalarının hizmetkârı olmadan, istismara uğramadan hayatlarını geçirmeyi hedefleseler de kendi kendilerine yetmek uğruna insanlardan uzak, mesafeli ve yalnız seçtikleri bu hayat belirli bir noktadan sonra oldukça acı verici hale gelebilir. İçten içe bu bireyler çoğunlukla insanlarla bağlantıya geçmek isteseler de buna engel teşkil eden kaygılar yer alır. Bu ikilemde kalan şizoid bireylerse psikolojik destek sürecine dâhil olabilmektedir.
Şizoid Kendilik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilmektedir?
Şizoid kendilik bozukluğuna sahip kişilerin tedaviye sürecine başvurması kimi zaman zor olabilmektedir. Çünkü bir profesyonelden destek almak dahi kişilerin tutmayı hedefledikleri mesafeyi daraltıyormuş ya da psikolog sanki onları bir köle gibi kullanacakmış duygularını yaşatabilir. Ancak psikolojik destek sürecine dâhil olabilen kişiler için hayat standartlarının artacağı, gerçek kişiler arası ilişkilerin şekilleneceği ve sağlam bir kimliğin temellerinin atılacağı sürecinin başlangıcı sağlanmış olur. Psikolojik desteğin kısa süreli olmadığı, yüz yüze ve bireysel görüşmelerle ilerletilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Kişi mutlaka bu alanda çalışan bir uzmana başvurmalı ve güvendiği bir psikolog veya psikoterapistle süreci ilerletmelidir. Bu noktada konu hakkında ayrıntılı bilgi almak, destek talebinde bulunmak veya randevu almak için iletişim bilgilerinden bana ulaşabilirsiniz.
Klinik Psikolog
Bengisu Eğridere
YORUM YAZIN