“Mükemmeliyetçilik” ve “mükemmeliyetçi kişilik” günümüzde sıkça duyduğumuz kavramlar arasında yerini almıştır. Özellikle halk arasında bilinen anlamı başarılı olmak için işini mükemmel ve kusursuz yapmaktır. Peki, mükemmeliyetçilik sadece bununla mı sınırlıdır? İşte bu yazıda “Mükemmeliyetçilik ve mükemmeliyetçi kişilik nedir?” sorularının yanıtını vermeye çalışacağım.
Mükemmeliyetçilik; mükemmel olmak, eksiksiz yapmak, kusursuz olmak, en iyisini ve en güzelini yapmak veya ona sahip olmak üzerine kurulu olan bir kişilik özelliğidir. Kişi; temelde mükemmel olmayı, kendisini başta anne ve babasının sonraysa çevresindeki insanların gözünde iyi bir pozisyonda görebilmek, onlardan onay alabilmek ve insanlar tarafından sevilebilmek veya değerli görülebilmek için kullanmaktadır ve bunu sadece iş veya çalışma hayatında değil hayatının her alanında kullanmaktadır.
Bu kişiler çoğunlukla kendilerine yüksek hedefler koyarlar sonrasında da bunları gerçekleştirme noktasında endişe duyarlar. Kaygı seviyesi de çalışma performanslarını etkiler. Kişiler yerine getirdikleri işi her ne kadar iyi ve kusursuz yapsa da göze hep eksikler çarpar ve bu nedenle işi tamamlamakta hep zorlanırlar. Tekrar ve tekrar aynı şeyin üzerinden geçme ihtiyacı hissederler.
Mükemmeliyetçi Kişilerin Özellikleri Nelerdir?
- Fazlasıyla planlı ve düzenli olan,
- Karar vermekte zorlanan,
- Çoğunlukla beklentileri ve kendilerine koydukları hedefler gerçekdışı ve yüksek olan,
- Hedefleri gerçekleşmediğinde hayal kırıklığına uğrayan,
- Hatayı kabul etmeyen,
- Hataya yer bırakmamak için çoğunlukla başkalarına sorumluluk vermekten kaçınan,
- Yaptıklarından çok yapamadıklarına odaklanan,
- Beğenilmeme ve eleştirilmeye tahammülü olmayan,
- Hata yapmaktan ve başarısızlıktan korkan,
- Hataları nedeniyle hem kendini hem de başkalarını eleştiren,
- Kendinin yeterli olmadığını düşünen,
- İşlerini mükemmel yapmak istemesi sebebiyle bir türlü bitiremeyen,
- Kendini sürekli başkalarıyla kıyaslayan,
- Etrafındaki olayları ve kişileri kontrol etmeye çalışan,
- Son olarak çoğunlukla yaptıklarından tatmin olmayan ve kendini değersiz, yetersiz, eksik ve hatalı gören kişilerdir.
Mükemmeliyetçiliğin Kaynağı Nedir?
Mükemmeliyetçilik kişinin çocukluğunda (okulöncesi çocukluk dönemi) şekillenen ve kişiliğine katılan bir özelliktir. Temeliyse birincil bakıcının (çocuğa bakım veren kişinin) çocuğa hissettirdiği duyguyla bağlantılıdır. Ebeveyn, çocuk hatalı, eksik veya kusurlu bir şey yaptığında onu eleştiriyor ve sevgisini ya da ona verdiği değeri kesiyorsa çocuğun öğrendiği şey mükemmel olmazsam insanlar beni sevmez ya da önemsemez olacaktır. Bu da hayatları boyunca mükemmelliği aramalarına neden olacaktır.
Mükemmeliyetçilik Hangi Durumlarda Sorun Haline Gelir?
İlk olarak mükemmeliyetçiliğin insanların hayatında fazla enerji harcamalarına neden olduğunu görmekteyiz. Bu kişiler işlerini bir saatte halledebilecekleri halde bir türlü tamamlayamaz ve yorgun düşebilmektedirler. Bunun sonucunda da tükenmişlik sendromu dediğimiz durumla karşılaşılabilmektedir.
Aynı zamanda mükemmeliyetçi kişilerde obsesif-kompülsif bozukluklar, kaygı bozuklukları, depresyon, yeme veya uyku bozukluklarının da görüldüğü bilinmektedir.
Mükemmeliyetçilik Nasıl Yenilir?
Mükemmeliyetçilik kişinin kişiliğinin bir parçası olduğundan bununla tek başına mücadele etmek çok kolay değildir. Kişi, başlangıçta insanların gözünde sevilebilir veya değerli bir insan olmasının mükemmel olmaktan geçmediğini derinden hissedebilmelidir. Yani ne yaparsa yapsın insanların onu seveceğine ve değer vereceğine inanmalıdır. Bunu hissedebilen kişi zaten otomatik olarak plan yapmayı, işlerini mükemmel tamamlamayı, kaygı seviyesiyle işlerini yürütmeyi ve devamından gelen her şeyi bırakacak ve hayatını daha rahat bir şekilde geçirmeyi becerebilecektir. Bunun içinse kişinin bir psikolojik destek sürecine dâhil olması ve işinde yetkin biriyle bunun üzerine çalışması gerekmektedir. Bu noktada konu hakkında ayrıntılı bilgi almak, destek talebinde bulunmak veya randevu almak için iletişim bilgilerinden bana ulaşabilirsiniz.
Klinik Psikolog
Bengisu Eğridere
YORUM YAZIN