Takıntı-zorlantı bozukluğu olarak da geçen obsesif-kompulsif bozukluk, kişinin istemediği halde tekrarlayan düşünce ve davranışları kesintisiz bir döngü içinde yerine getirdiği bir rahatsızlıktır. Kişinin içinde bulunduğu yineleyen kaygı, korku ve diğer stres yaratan duygular ona o kadar sıkıntı vermektedir ki bu duygulardan kurtulmak için çeşitli saplantılı ritüeller veya tekrarlayan düşünceler gösterebilmektedir.
Obsesif-Kompulsif Bozukluk Teşhisi Nasıl Konulmaktadır?
DSM-V kriterlerine göre obsesif-kompulsif bozukluğunun tanı kriterleri şunlardır;
A-Takıntıların (obsesyonların), zorlantıların (kompulsiyonların) ya da her ikisinin birlikte varlığı:
Takıntılar (obsesyonlar) şu şekilde tanımlanır:
- Kimi zaman zorla veya istenmeden geliyor gibi yaşanan, çoğu kişide belirgin bir kaygı ya da sıkıntıya neden olan, yineleyici ve sürekli düşünceler, itkiler ya da imgeler.
- Kişi, bu düşüncelere itkilere veya imgelere aldırmamaya ya da bunları baskılamaya çalışır ya da bunları başka bir düşünce ya da eylemle yüksüzleştirme (bir zorlantıyı yerine getirerek) girişimlerinde bulunur.
Zorlantılar (kompulsiyonlar) şu şekilde tanımlanır:
- Kişinin takıntısına tepki olarak ya da katı bir biçimde uyulması gereken kurallara göre yapmaya zorlanmış gibi hissettiği yinelemeli davranışlar (ör. el yıkama, düzenleme) ya da zihinsel eylemler (örn, dinsel değeri olan sözler söyleme, sayı sayma).
- Bu davranışlar ya da zihinsel eylemler yaşanan kaygı ve sıkıntıdan korunma ya da bunları azaltma ya da korkulan bir olay ya da durumdan sakınma amacı ile yapılır, ancak davranışlar ya da zihinsel eylemler, yüksüzleştireceği ya da korunulacağı tasarlanan durumlarla gerçekçi bir biçimde ilişkili değildir ya da aşırı bir düzeydedir.
B-Takıntılar ya da zolantılar kişinin zamanını alır (örn. Günde bir saatten çok zamanını alır) ya da klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.
C-Takıntı-zorlantı belirtileri, bir maddenin (kötüye kullanılabilen bir madde, bir ilaç) ya da başka bir sağlık durumunun fizyolojisi ile ilgili etkilerine bağlanamaz.
D-Bu bozukluk, başka bir ruhsal bozukluğun belirtileri ile daha iyi açıklanamaz. (örn. Yaygın kaygı bozukluğunda olduğu gibi aşırı kuruntular, beden algısı bozukluğunda olduğu gibi dış görünümle aşırı uğrama)
Yaygın Obsesyon Belirtileri Nelerdir?
- Hata yapmaktan korkma,
- Herhangi birine zarar vermekten korkma,
- Mikroplardan veya pislikten korkma,
- Günah içerikli düşüncelerden korkma,
- Düzen, simetri veya kusursuzluk ihtiyacı vb.
Yaygın Kompulsiyon Belirtileri Nelerdir?
- Tekrar tekrar vücut veya el yıkama isteği,
- Kapılara dokunmaktan kaçınma,
- Kilitleri veya ocağı tekrar tekrar kontrol etme ihtiyacı,
- Tekrarlı şekilde sayı sayma alışkanlığı,
- Belirli sözleri, cümleleri tekrarlama ihtiyacı,
- Zihindeki görevleri belirli sayılarda yapma ihtiyacı,
- Eşyaları belirli sırada düzenleme ihtiyacı,
- İşlevsiz eşyaları biriktirme ihtiyacı vb.
Obsesif- Kompulsif Bozukluğun Nedenleri Nelerdir?
Hemen hemen her bozuklukta olduğu gibi bu bozuklukta da biyolojik ve çevresel faktörlerin ortak etkisi obsesif-kompulsif bozukluğuna neden olabilmektedir. Kişilerin genetik alt yapıları, duygusal çocukluk travmaları, psikolojik veya fiziksel istismar geçmişinin varlığı, temel kişilik yapıları gibi çeşitli etkenler bu bozukluğun temellerini oluşturabilmektedir.
Obsesif-Kompulsif Bozukluk Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?
Obsesif kompulsif bozukluk temelde kaygı, korku gibi kimi rahatsız edici ya da acı verici bazı duyguların daha az bilince çıkması adına bir savunma işlevi görebilmektedir. Çünkü takıntılı düşünceler veya davranışlar kişinin günlük yaşamının büyük bir kısmını kaplamakta ve rahatsız edici duyguları hissetmeyi engellemektedir. Bu nedenle bu bozukluğun tedavisinde hem bilişsel hem de duygusal terapötik müdahalelerde bulunmak kişiyi büyük ölçüde rahatlatacaktır.
Konu hakkında ayrıntılı bilgi almak, destek talebinde bulunmak veya randevu almak için iletişim bilgilerinden bana ulaşabilirsiniz.
Klinik Psikolog
Bengisu Eğridere
YORUM YAZIN