Sınav dönemlerinde pek çok öğrencinin heyecanlı veya kaygılı olduğu görülmektedir. Başarılı olma hevesi, sınav sonuçlarının iyi gelmesine dair istek ya da kişilerin öğrendiği bilgileri yeterince uygulayabilecek miyim sorusunu kendi kendilerine sormaları bu heyecan veya kaygıya sebep olabilmektedir. Aslında az düzeyde görülen kaygı kişiyi motive eden ve çalışmaya iten işlevsel bir duygudur. Ancak bu duygunun yoğun yaşanması kişinin başarısını düşüren bir etkiye sebebiyet verebilmektedir. Peki, “Sınav kaygısı nedir?”. Sınav kaygısı, kişinin öğrendiği bilgiyi kullanmasını engelleyen ve kişinin başarısını düşüren yoğun bir kaygı durumudur. Bu kaygı çoğunlukla sadece sınav esnasını görülmez. Öncesi ve sonrasında da etkili olabilmektedir. Kişi sınav sırasında kaygılanacağına inandığından sınava hazırlık aşamasında zorlanabilmekte ve daha sonrasında da başarısının düşük olabileceğine inandığından bu kaygı hali devam edebilmektedir.
Sınav Kaygısı Neden Ortaya Çıkar?
Sınav kaygısının kaynağı pek çok farklı gerekçeye dayandırılabilmektedir. Ancak şunu bilmek gerekir ki eğer bu kaygı aileden öğrenilen bir davranış olarak karşımıza çıkmıyorsa çoğunlukla ailenin verdiği öğretilerden temel alıyor demektir. Ebeveynler, çocuğun sınavlarının iyi olması ve başarılı olması sebebiyle ona değerli ve sevilen bir evlat olduğu mesajını veriyorsa çocuk bunun endişesiyle sınavda performans kaygısına düşüyor olabilir. Çünkü insanların gözündeki yerini ancak bu şekilde koruyabileceğine inanabilmektedir. Başarılı olursa, iyi notlar alırsa veya toplumda iyi bir statüye sahip olursa sevildiğine veya kıymetli olacağına dair bir algı geliştirmiş olabilir. Özellikle sosyal çevrenin baskısı, mükemmeliyetçi anne-baba veya baskıcı anne-baba tutumları kaygı seviyesinin artmasına neden olabilmektedir.
Sınav Kaygısı Belirtileri Nelerdir?
Sınav kaygısıyla ilgili belirtiler çoğunlukla iki türlü karşımıza çıkmaktadır:
- Duygusal belirtiler: Gerginlik, huzursuzluk, sinirlilik, korku, karamsarlık, panik, ağlama, engellenmişlik hissi, unutkanlık hali, melankoli, umutsuzluk, çaresizlik, heyecan, kontrolünü kaybetme hissi, sıkıntı, isteksizlik vb.
- Fizyolojik Belirtiler: Bitkinlik, hızlı kalp atışı, terleme, kas gerginliği, göğüste sıkışma hissi, baş ağrısı ya da dönmesi, soluk alıp vermede artış veya soluk almakta zorlanma, bayılacak gibi hissetme, nefes daralması, boğazda yumru varmış hissi, uyuşma, hissizlik, sersemlik, ağız kuruluğu, midede kasılma, titreme, üşüme veya ürperme, mide bulantısı, karın ağrısı, ateş basması, tuvalete çıkma isteği, dikkat dağınıklığı, konsantrasyonda güçlük, uyuyamama ya da fazla uyuma, iştahsızlık veya iştahta aşırı artış vb.
Sınav Kaygısıyla Nasıl Başa Çıkılır?
Kişi her zaman sınav kaygısıyla tek başına mücadele edemediğinden bu konuda bir psikologdan yardım almak yararlı olacaktır. Çünkü kişiler bununla başa çıkmakta zorlandıkça ve daha çok başarısızlık yaşadıkça kaygı seviyeleri de artmaktadır. Bunu önlemenin yolu da profesyonel destek almaktan geçmektedir. Ancak günümüzde kullanılan yöntemlerden bahsedecek olursak yaygın olarak kullanılan iki yöntemin uygulandığı görülmektedir. İlki kişinin zihninden geçen ve kaygıyı tetikleyen olumsuz düşünceleri değiştirmeye yönelik uygulanan yöntem ikincisi ise kaygıya sebep olan gerçek dışı duyguların gerçek olanlarla değiştirmesi şeklindedir. Örneğin; ilk durumda kişinin sınava girdiği sırada “Bu sınavdan kalırsam bir daha hiçbir sınavımda başarılı olamayacağım.” şeklinde bir olumsuz düşüncesi varsa bunun gerçek olmadığı kişiye anlatılmakta ve bunun yerine daha olumlu bir düşüncenin yerleştirilmesi için uğraşılmaktadır. İkinci durumdaysa kişi sınavdan başarısız olması halinde insanların onu eleştireceğine ve bu yüzden yetersizlik, beceriksizlik, değersizlik gibi duygu durumlarının içine düşebileceğine inanmakta veya bunları gerçekten hissedebilmektedir. Kişilere acı veren bu duygularla çalışırken de bu tür duyguların nereden kaynaklandığı ve bunların gerçek dışı olduğu kişiye gösterilmeye çalışılmaktadır.
Sınav kaygısıyla veya destek süreciyle ilgili daha ayrıntılı bilgi almak, destek talebinde bulunmak veya randevu almak için benimle iletişime geçebilirsiniz.
Klinik Psikolog
Bengisu Eğridere
YORUM YAZIN